دود دست دوم (Secondhand Smoke یا SHS) به دودی اطلاق میشود که توسط افراد غیرسیگاری در محیطهای مشترک با سیگاریها استنشاق میشود. این دود ترکیبی از دود منتشرشده از انتهای سوزان سیگار و دودی است که توسط فرد سیگاری بازدم میشود. قرار گرفتن در معرض SHS میتواند منجر به بروز بیماریهای جدی در افراد غیرسیگاری شود.
اثرات دود دست دوم بر سلامتی
قرار گرفتن در معرض دود دست دوم دارای اثرات فوری و طولانیمدت بر سلامت است. اثرات فوری شامل تحریک چشم، بینی، گلو و ریهها و گاهی سردرد، حالت تهوع و سرگیجه است. قرار گرفتن در معرض دود دست دوم میتواند حملات آسم را نیز تحریک کند و باعث سرطان ریه، بیماری عروق کرونر قلب و مرگ قلبی شود. برآورد میشود که دود دست دوم خطر بروز بیماری کرونر قلب را ۲۵٪ تا ۳۰٪ و سرطان ریه را ۲۰٪ تا ۳۰٪ افزایش میدهد.
قرار گرفتن در معرض دود دست دوم نه تنها اثرات فوری، بلکه میتواند پیامدهای بلندمدتی بر سلامت فرد داشته باشد. این دود حاوی مواد شیمیایی و سمی است که در طولانیمدت میتوانند به آسیبهای جدی به ریهها و قلب منجر شوند. علاوه بر اثرات ذکرشده، قرار گرفتن مداوم در معرض دود دست دوم میتواند باعث افزایش خطر بروز بیماریهای تنفسی مزمن مانند برونشیت مزمن و آمفیزم شود. همچنین، سیستم ایمنی بدن افراد در معرض دود دست دوم ضعیفتر میشود و آنها بیشتر در معرض عفونتهای تنفسی قرار دارند. این اثرات در کودکان و افراد مسن شدیدتر است، چرا که سیستم تنفسی و ایمنی بدن آنها حساستر است. بنابراین، نه تنها خطرات فوری، بلکه خطرات بلندمدت قرار گرفتن در معرض دود دست دوم میتواند بسیار جدی و تهدیدکننده باشد.
دود دست دوم و کودکان
کودکان بهویژه در برابر دود دست دوم آسیبپذیر هستند. قرار گرفتن در معرض SHS میتواند منجر به عفونتهای ریه مانند برونشیت مزمن و ذاتالریه شود. همچنین، کودکان در معرض دود دست دوم به احتمال زیاد به آسم مبتلا میشوند؛ اما حتی بزرگسالان مبتلا به آسم به دلیل قرار گرفتن در معرض دود دست دوم میتوانند دچار تنگی نفس مکرر شوند.
کودکان به دلیل داشتن سیستم تنفسی و ایمنی ضعیفتر، حساسیت بیشتری به دود دست دوم دارند. علاوه بر عفونتهای ریه مانند برونشیت و ذاتالریه، قرار گرفتن در معرض SHS میتواند رشد ریهها را مختل کند و باعث کاهش ظرفیت ریه در کودکان شود. این امر ممکن است زمینهساز بروز مشکلات تنفسی بلندمدت و حتی بیماریهای مزمن ریه در بزرگسالی باشد. همچنین، تحقیقات نشان دادهاند که قرار گرفتن در معرض دود دست دوم میتواند بر رشد مغز و رفتار کودکان تأثیر منفی بگذارد، بهویژه در زمینههایی مانند مشکلات توجه و تمرکز. در نتیجه، این نوع آلودگی هوا نه تنها به سلامت جسمی بلکه به سلامت روانی و شناختی کودکان نیز آسیب میزند.
سیگار الکترونیکی و آیکاس: جایگزینهای سیگار؟
سیگارهای الکترونیکی و دستگاههای گرمکننده تنباکو مانند آیکاس (IQOS) بهعنوان جایگزینهای سیگار معرفی شدهاند. این دستگاهها بهجای سوزاندن تنباکو، آن را گرم میکنند تا نیکوتین آزاد شود. برخی مطالعات نشان میدهند که در مقایسه با سیگار سنتی، مصرف آیکاس میتواند موجب کاهش برخی از مشکلات بهداشتی شود؛ با این حال، همچنان بهعنوان یک محصول تنباکویی، آیکاس نیز بهطور کامل بدون خطر نیست.
اگرچه دستگاههای گرمکننده تنباکو مانند آیکاس بهعنوان جایگزینی برای سیگار سنتی معرفی شدهاند و ادعا میشود که نسبت به سیگارهای معمولی خطر کمتری دارند، اما این دستگاهها هنوز هم نیکوتین و سایر مواد شیمیایی مضر را وارد بدن میکنند. تحقیقات نشان میدهند که گرچه آیکاس ممکن است نسبت به سیگار سنتی از نظر تولید مواد مضر مانند قطران و مونوکسید کربن کمتر باشد، اما هنوز هم میتواند برای سلامتی ضررهایی به همراه داشته باشد. بنابراین بهتر است مصرف این سیگارها را محدود کرده و در مکانهای عمومی از استعمال آنها پرهیز کنید.
مقایسه ضرر سیگار الکترونیکی آیکاس با سیگار توتونی
استفاده از دستگاه آیکاس یا دستگاههای سیگار الکترونیکی (ویپ) ممکن است در مقایسه با سیگارهای سنتی (تنباکویی) بهطور کلی مفیدتر و کمضررتر باشد. اما لازم به ذکر است که هیچ نوع محصول سیگاری بهطور کامل بدون ضرر نیست. بنابراین، هرگونه مصرف نیکوتین و مواد سیگاری باید با اطلاعات کامل و به میزان معقول انجام شود.
تفاوتها و شباهتهای سیگار و آیکاس
آیکاس تنباکوی فرآوریشده را گرم میکند، در حالی که سیگار باعث سوختن تنباکو میشود. در سیگار، میزان نیکوتین و قطران دو برابر بیشتر از استفاده از IQOS است. دود سیگار دارای هزاران ماده شیمیایی از جمله مواد مضر مانند قطران، مونوکسید کربن و مواد سرطانزا است. آئروسل IQOS همچنین حاوی مواد شیمیایی است، اما تحقیقات نشان داده است که در مقایسه با دود سیگار، دارای مضرات بسیار کمتری است.
آیا دود دست دوم باعث بیماری میشود؟
بله، دود دست دوم میتواند منجر به بیماریهای جدی مانند سرطان ریه، بیماریهای قلبی و عفونتهای تنفسی شود. قرار گرفتن در معرض دود دست دوم میتواند خطر بروز بیماری کرونر قلب را ۲۵٪ تا ۳۰٪ و سرطان ریه را ۲۰٪ تا ۳۰٪ افزایش دهد.
جمعبندی
جایگزین نسبی کمضررتر نسبت به سیگارهای سنتی شناخته شدهاند. آیکاس به دلیل تولید آئروسل بهجای دود و کاهش میزان مواد مضر مانند قطران و مونوکسید کربن، نسبت به سیگارهای معمولی خطر کمتری برای سلامتی دارد. با این حال، هنوز هم نیکوتین و سایر مواد شیمیایی در آن موجود است که میتواند به سلامتی آسیب برساند. اگر به دنبال خرید آیکاس هستید، میتوانید همین حالا با مراجه به فروشگاه توباکونیست از قسمت محصولات اقدام به خرید نمایید.